NIS2 en incidentenbehandeling: zo pak je het aan

Wat is incidentenbehandeling? 

Incidentenbehandeling gaat over snel en effectief reageren op beveiligingsincidenten. Denk aan datalekken, malware-aanvallen, of verstoringen van kritieke infrastructuur. Met incidentenbehandeling wil je de impact van het incident zo klein mogelijk houden. Ook wil je eventuele schade zo snel mogelijk herstellen en toekomstige incidenten voorkomen.  

Incidentenbehandeling bestaat uit verschillende stappen. Het begint met detectie en identificatie van een incident. Uiteindelijk rapporteer je alles en komen alle bevindingen in een post-incidentanalyse. 

Wat betekent dit voor organisaties?

1. Opstellen van incidentrapportages

De NIS 2-richtlijn verplicht organisaties om incidenten te rapporteren. Is er een beveiligingsincident dat grote gevolgen heeft voor de continuïteit van diensten? Dan is een organisatie verplicht dit te melden bij het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC), onderdeel van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Dit moet binnen 24 uur na het ontdekken van het incident. De rapportage moet gedetailleerde informatie bevatten over de aard van het incident, de getroffen systemen, de getroffen dienst en de verwachte impact.

2. Beheer van incidenten

Organisaties moeten een proces opzetten waarmee ze snel en effectief op incidenten kunnen reageren. Hierin staat onder andere: 

• Detectie en identificatie: Incidenten snel ontdekken met behulp van moderne monitoringtools en technieken. 

• Beoordeling en classificatie: De ernst van het incident bepalen en de reactie prioriteren op basis van de impact. 

• Respons en mitigatie: De juiste stappen ondernemen om de impact van het incident te beperken, zoals getroffen systemen uitschakelen of het invoeren van tijdelijke beveiligingsmaatregelen. 

• Herstel en herstelplannen: Het snel herstellen van getroffen diensten en systemen, zodat de bedrijfsvoering weer normaal verdergaat.  

• Evaluatie: Na het incident moeten organisaties een grondige analyse uitvoeren. Dit om de oorzaken van het incident te begrijpen en toekomstige incidenten te voorkomen. 

Een goede manier om dit in te vullen, is het opzetten of inhuren van een SOC (Security Operations Centre). Zij hebben als kerntaak om security incidenten te ontdekken, analyseren, beoordelen en opvolgen.  

3. Rapporteren en leren van incidenten

Na een incident is het belangrijk om een gedetailleerd rapport op te stellen over de afhandeling. Dit rapport moet niet alleen de feitelijke gebeurtenissen bevatten, maar ook hoe effectief er is gereageerd en welke lessen zijn geleerd. Dit rapport is cruciaal om incidentenbeheer te verbeteren en cybersecurity te versterken.  

Beleid en procedures voor incidentenbehandeling ontwikkelen 

Om te voldoen aan de NIS 2-richtlijn en incidenten effectief aan te pakken, moeten organisaties gedetailleerd beleid ontwikkelen. Dit beleid moet in ieder geval bestaan uit: 

Incidentenbehandelingsplan
Een incidentenbehandelingsplan moet duidelijk maken hoe je beveiligingsincidenten ontdekt, beoordeelt, beheert en herstelt . Dit plan moet specifiek zijn voor het type incidenten dat de organisatie kan tegenkomen, en moet regelmatig worden getest en bijgewerkt. 

Aanwijzen van verantwoordelijkheden
Binnen een organisatie moeten voor de incidentenbehandeling duidelijke rollen en verantwoordelijkheden zijn. Zo moet je een incidentmanager aanwijzen die verantwoordelijk is voor het coördineren van de reacties. Ook moet er een taakverdeling zijn onder de technische teams die specifieke taken uitvoeren, zoals onderzoek naar de oorzaak van het incident of het herstellen van systemen. 

Opleiding en oefeningen
Degenen die specifieke taken hebben voor de incidentenbehandeling, moeten worden getraind en bewust worden gemaakt van het beleid en alle procedures. Zo weten ze hoe ze bij een incident moeten handelen. Dit geldt ook voor de medewerkers. Op deze manier zorg je voor een juiste en snelle reactie.  

Communicatieplan
Met een effectief communicatieplan stuur je na een incident de juiste informatie naar de juiste belanghebbenden. Bijvoorbeeld interne communicatie tussen teams, stakeholders en management, maar ook externe communicatie met klanten, leveranciers en regelgevende instanties. Het plan moet ook beschrijven op welke manier incidenten openbaar worden gedeeld. Hierbij moet je rekening houden met de juridische en wettelijke eisen. 

Start nu met de voorbereidingen op NIS2 

Wil je direct aan de slag om je organisatie NIS2-proof te maken? Dan kun je met de volgende zaken beginnen:  

• Schrijf een Incident Response Plan (IRP). 

• Kijk naar de inzet van monitoring- en detectietools, zoals bijvoorbeeld een SIEM (Security Information and Event Management). 

• Stel een communicatieplan op. 

• Bedenk oefeningen om met incidenten om te gaan. 

• Onderzoek welke training medewerkers nodig hebben. 

• Ontwerp, implementeer en test herstelplannen. 

• Evalueer de samenwerking met externe partners over onderlinge communicatie en incidentbehandeling. 

Ben je benieuwd in hoeverre je organisatie al aan bovenstaande eisen voldoet? Of wil je weten wat daar concreet voor nodig is? Neem dan contact met ons voor een analyse op maat. Wil je je eerst nog verder inlezen, download dan onze NIS2-whitepaper!