John Yonce – Senior Business Consultant
Kunstmatige intelligentie (AI of Artificial Intelligence) is alomtegenwoordig. Veel bedrijven en organisaties willen AI gebruiken om hun werkzaamheden te versoepelen of automatiseren. Een goed idee, maar voorzichtigheid is geboden. AI kan soms fouten maken of bevooroordeeld zijn, waardoor verkeerde of zelfs schadelijke informatie wordt verspreid. Sommige medewerkers maken zich bovendien zorgen dat ze door AI hun baan kwijtraken. Wil je met AI aan de slag? Zorg dan dat je goed op de hoogte bent van deze risico’s.
Generatieve AI-modellen, zoals ChatGPT of Microsoft Copilot, geven antwoorden op basis van kansberekening. Zo’n AI-model is getraind om een volgende reeks woorden in een zin te voorspellen. Het model is dus een woordvoorspellingsmachine die de de inhoud van de tekst zelf niet begrijpt. Dat betekent dat de output van de AI gebaseerd is op waarschijnlijkheid: dat is foutgevoelig! Generatieve AI presenteert onnauwkeurige of feitelijk onjuiste antwoorden op een zelfverzekerde manier. Zo’n fout antwoord kan door gebruikers als waarheid worden gezien, zeker nu antwoorden bovenaan de zoeklijsten verschijnen in een Google AI-overview.
Hoe kun je hiermee omgaan? Doe je onderzoek naar een bepaald onderwerp, vraag het model dan altijd om een bron te citeren. Vervolgens kun je het antwoord van het AI-model dan zelf factchecken door de inhoud achter de bron te lezen. Maak je gebruik van het Google AI-overview, dan worden de bronnen altijd naast de output vermeld.
Regelmatig worden de antwoorden van AI als objectief gezien. Een AI-model is tenslotte geen mens. Toch blijkt in de praktijk dat er vooroordelen in de AI-antwoorden zitten. Zo werd de chatbot van het extreemrechtse social network Gab getraind om de Holocaust te ontkennen en blijkt uit onderzoek dat ChatGPT discrimineert op grond van uitspraak of dialect in het Engels. Worden de antwoorden van deze modellen als objectieve waarheid begrepen, dan kan de AI discriminerende vooroordelen verspreiden en in stand houden.
Gelukkig gaat de AI-Act van de Europese Unie uitgebreid in op dit onderwerp. Omdat de AI inderdaad kan discrimineren, legt de verordening strikte verplichtingen op AI-systemen die bijvoorbeeld worden gebruikt voor onderwijs, werkgelegenheid, asiel of rechtshandhaving. In je eigen organisatie kun je vooroordelen in de AI gedeeltelijk ondervangen door een inclusief AI development team te vormen. Een divers AI team kan sneller bepaalde vooroordelen in de AI identificeren en corrigeren. Menselijk toezicht blijft dus belangrijk.
De efficiëntieslag van AI wordt toegejuicht door veel bedrijven: AI automatiseert werkzaamheden waar niemand tijd voor heeft! Toch heeft niet élke medewerker zo’n optimistische blik op AI. Uit onderzoek blijkt dat bijna 1 op de 5 jongvolwassenen (18%) bang is om binnen een jaar de eigen baan te verliezen door AI. En die angst kan demotiverend werken. Het is namelijk niet leuk als een organisatie kijkt naar manieren om jouw specialisme te vervangen door een computer. Door die onvrede kunnen medewerkers zich afsluiten voor AI, met als resultaat een negatieve werksfeer.
Vooralsnog kan de AI geen mensen vervangen. AI-modellen spelen vooral een ondersteunende rol bij werkzaamheden, zoals het automatiseren van simpele taken of het samenvatten van (door mensen) geschreven teksten. Wil je AI in de organisatie integreren, stimuleer medewerkers dan om de mogelijkheden van de AI zelf te ontdekken. Benadruk daarbij dat het specialisme van de medewerker hier essentieel voor is: jouw expertise wordt niet vervangen, maar je krijgt wél extra ondersteuning! Zo kunnen je medewerkers de voordelen van AI ontdekken en ontkracht je ook de angst dat medewerkers hun baan zullen verliezen.
Je kunt een AI-systeem alleen verantwoord gebruiken, als je genoeg kennis hebt van de voordelen en risico’s. Geïnformeerde AI-gebruikers kunnen de risico’s van AI borgen tijdens het gebruik van deze systemen. Wil je AI integreren in jouw organisatie? Zorg er dan voor dat je de AI-geletterdheid van jouw organisatie op peil houdt. Een organisatie met een sterke AI-geletterdheid is voorbereid op de risico’s van AI en kan de voordelen van kunstmatige intelligentie benutten.
